DÖGER

DÖGER



Irak'a yerleşen Oğuz boyları arasında Dögerlerinde bulunduğu ve kendilerinden 14. yüzyıl kaynaklarında bahsedildiği görülüyor. Moğollarınçökmesinden sonra Memluk emirleri arasında mücadeleler hızlanmıştı. Bölgede nüfuslarıhayli çoğalan Türkmenlerin de bu mücadeleye katıldıkları biliniyor. Dögerler bu sıralardaSalim Bey yönetiminde Caber'de yaşıyorlardı.1383 yılında Karakoyunlu Beyi KaraMehmed, kendisine ait olan Musul ve bölgesi hacılarının Salim Bey tarafından soyulmasısebebiyle Döger Beyinin üzerine yürüdü. 12 binden fazla bir kuvvetle Salim Bey'in üzerineyıldırım gibi yürüyen Kara Mehmed, onu bozguna uğrattıktan sonra, Döger obalarınıyağmalayarak pek çok ganimeti ele geçirdi. Canını zor kurtaran Salim Bey, MemluklerinHaleb valisine sığındı. Maceralı bir hayat yaşıyan ve bölgede çok aktif bir roloynayan Salim Bey, 14. yüzyılda ün yapmış bir Döger beyi idi.

Salim Bey'in ölümünden sonra Dögerlerinbaşına oğlu Dimaşk Hoca geçti. Bu da 1404 yılında bir savaşta yenilerek öldürülmesiüzerine Dögerlerin başına Gökçe Musa geçti. Akkoyunlu Beyi Kara Yülük, DimaşkHoca'nın ölümü üzerine Urfa'yı zaptederek Yağmur Bey'e vermişti. Ancak daha sonrabilinmeyen bir tarihte, şehri onun elinden alıp çok sevdiği yeğeni Nur Ali Bey'eteslim etmişti. Yağmur Bey de, Musul'da Karakoyunlular'dan yardım aldıktan sonraUrfa'yı geri almak istemişse de, Kara Yülük Osman Bey tarafından bozguna uğratılmıştı.Kara Yülük Osman Bey, Karakoyunlulara ait Mardin'e saldırınca, Kara Yusuf'un oğlu İskenderile Şeyh-Kendi mevkiinde karşı karşıya gelmişlerdi.

İskender Mirza bu savaşa,bulunduğu Kerkük'te hazırlanmıştı. Kerkük'ten maiyeti ile birlikte Musul'a gelmişti.Yanında Musul Emiri Yâr-Ali oğlu Zeynel Bey, amcasının oğlu Erbil hakimi MirzaAli'den başka, bazı Döger beyleri de Kerkük ve Tauk (Tavuk) Emiri Ceneklü Hasan'ınbuyruğunda bu savaşa katılmışlardı. Kardeş, ancak birbirine karşı amansız düşmanolan iki Türkmen ulusu arasında cereyan eden bu şiddetli savaş 1421 yılının Nisanayında gerçekleşmişti. Savaşta her iki taraf da görülmemiş bir yiğitlikle döğüşmüş,fakat İskender'in eşsiz cesareti ve yiğitliği ve Kara Yusuf'un kumandasında savaşlardayetişmiş olan Karakoyunlular'ın daha tecrübeli olmaları, zaferi kazanmalarını sağladı.Ne var ki bazı kaynakların da belirttiği gibi, savaşın Akkoyunlular tarafındankaybedilmesine, Döger Beyi Gökçe Musa'nın, emrindeki kuvvetlerle savaşın en kızgınbir zamanında Karakoyunlu saflarına geçmesi sebeb olmuştur. Çok kanlı ve çok çetingeçen bu vuruşmada bir çok seçkin Akkoyunlu beyi tutsak düşmüş ve bizzat Kara Yülükde bir kaç yerinden yaralanmıştı. Buna rağmen savaşa devam etmek istemişse de yakınadamları ortalarına alarak onu çarpışma yerinden uzaklaştırmışlardı.

İskender, babasınaolduğu gibi, kendisine de hizmet eden ve kayınpederi olan Döger Beyi Gökçe Musa'yaMusul'u vermiştir. 1425 yılında Gökçe Musa Musul ve kardeşi de Câber hakimibulunuyordu. Gökçe Musa 1429 yılında damadı Karakoyunlu İskender'in Şah-Ruh ileSelmas ovasında yaptığı savaşta bulunduktan sonra Musul'a dönmüş ise de Irak-ıArab yörelerini ağabeyisi Şah Mehmed'in elinden birer birer almağa başlayanKarakoyunlu İspend (Isfahan)'e karşı koyamayarak, şehri ona bıraktı ve askerleri ilebirlikte Memlûk sultanı Bay-Bars'a iltica etti. Yukarıda anılan Kerkük ve Tavuk EmiriCeneklü Hasan'ın maiyetindeki Döger beyleri hakkında fazla bilgiye sahip olunamamıştır.Ancak Osmanlı döneminde Kerkük yöresinde, Dögerlerden küçük bir oymağın varlığı,yukarıda bahsedilen Döger beylerine bağlanmakta ve onların kalıntıları oldukları düşünülmektedir.Kerkük livasına ait H. 955 (M. 1548) tarihli ve 111 numaralı tapu tahrir defterininsayfa 45b'de kayıtlı Döger taifesi 45 hane ve 8 mücerred olarak gösterilmiştir.Bunların toplam 6875 akçe vergi mükellefi oldukları da belirtilmiştir.

Günümüzde Kerkük bölgesindebulunan Tuzhurmatu ilçesine bağlı iki Türkmen köyünde Dögerler adı ile tanınaniki topluluk yaşamaktadır. Bunların ilki Tuzhurmatu'nun 14 km. güneydoğusuna düşenBiravcılı Köyü'dür. Bu köyün nüfusunu meydana getiren topluluklar şunlardır: Körcalılar,Dögerler, Uncular, Kargabegler, Hilavlılar, İsmailliler.
İkinci Döger kümesinin yaşadığı Yengice Köyü ise, Tuzhurmatu'nun 6 km. batısındayer almaktadır. Bu köyde yaşayan Türkmen oymakları şu adları almaktadır: İhtiyarlı,Derzili (Terzili), Berberli, Biravcılı, Kuşçu, Aşurlu, Alipesli, Hurmatılı, Sofyalı,Naccarlı, Matıklı ve Dögerli.

 


ARİF ERTÜRK
 
selamunaleyküm.ARİF ERTÜRK
HACE AHMET YESEVİ
 
BAŞINA SARIK BAĞLAR,
KENDİNE MÜRİT ARAR,
İLMİ YOK NEYE YARAR,
AHİR ZAMAN ŞEYHLERİ..
YUNUS EMRE
 
EMEKSİZ ZENGİN OLANIN,
KİTAPSIZ BİLGİN OLANIN,
SERMAYESİ DİN OLANIN,
REHBERİ ŞEYTAN OLMUŞTUR.
 
SİTEMİZİ ZİYARET EDEN 115768 ziyaretçi (242690 klik) KİŞİ BURADAYDI
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol