YARADILIŞ DESTANI TÜRK KOZMOGONISI-YARADILIS DESTANI: Altaylardan Verbitskiy'in derledigi yaradilis destani özetle söyledir: Yer gök hiç bir sey yokken dünya uçsuz bucaksiz sulardan ibaretti. Tanri Ülgen bu uçsuz bucaksiz dünyada durmadan uçuyordu. Göklerden gelen bir ses Tanri Ülgen'e denizden çikan tasi tutmasini söyledi. Gögün emri ile oturacak yer bulan Tanri Ülgen artik yaratma zamani geldi diye düsünerek söyle dedi : Bir dünya istiyorum, bir soyla yaratayim Bu dünya nasil olsun, ne boyla yaratayim Bunun çaresi nedir, ne yolla yaratayim Su içinde yasayan Ak Ana,su yüzünde göründü ve Tanri Ülgen'e söyle dedi : Yaratmak istiyorsan Ülgen, Yaratici olarak su kutsal sözü ögren : De ki hep," yaptim oldu " baska bir sey söyleme. Hele yaratir iken,"yaptim olmadi" deme. Ak Ana bunlari söyledi ve kayboldu. Tanri Ülgen'in kulagindan bu buyruk hiç gitmedi . insana da bu ögüdü iletmekten bikmadi : " Dinleyin ey insanlar, vari yok demeyin. Varliga yok deyip de, yok olup da gitmeyiniz." Tanri Ülgen yere bakarak : " Yaratilsin yer!" Göge bakarak "Yaratilsin Gök!" Bu buyruklar verilince yer ve gök yaratilmis. Tanri Ülgen çok büyük üç balik yaratmis ve dünya bu baliklarin üzerine konmus. Böylece dünya gezer olmamis bir yerde sabit olmus.Tanri Ülgen baliklarin kimildadiklarinda dünyaya su kaplamasin diye Mandi sire'ye baliklari denetleme görevi vermis. Tanri Ülgen, dünyayi yarattiktan sonra tepesi aya günese degen etekleri dünyaya deymeyen büyük Altin Dagin basina geçip oturmus.Dünya alti günde yaratilmisdi, yedinci günde ise Tanri Ülgen uyumus kalmisdi. Uyandiginda neler yarattim diye bakti: Ayla günesden baska fazladan dokuz dünya birer cehennem ile bir de yer yaratmisti. Günlerden bir gün Tanri Ülgen denizde yüzen bir toprak parçacigi üzerinde bir parça kil gördü" insanoglu bu olsun, insana olsun baba." dedi ve toprak üstündeki kil birden insan oldu. Tanri Ülgen bu ilk insana "Erlik" adini verdi ve onu kardesi kabul etti. Ancak Erlik'in yüregi kiskançlik ve hirsla doluydu. Tanri Ülgen gibi güçlü ve yaratici olmadigi için öfkelendi. Tanri Ülgen, kemikleri kamistan, etleri topraktan yedi insan yaratti. Erlik'in yarattigi dünyaya zarar verecegini düsünerek insani korumak üzere Mandisire adli bir kahraman yarattiktan sonra yedi insanin kulaklarindan üfleyerek can, burunlarindan üfleyerek baslarina akil verdi.Tanri Ülgen insanlari idare etmek üzere May-Tere'yi yaratti ve onu insanoglunun basina han yapti. Yakut'lardan (Saka) derlenen yaradilis efsaneleri de Altay yardilis destaninin yakin varyanti niteligindedir . XIX.yüzyil'da derlenen bu efsanelerin çesitli din ve kültürlerin etkilerini