Şah Kulu İsyanı

SAFAVİ DEVLETİ-GERİ DÖN
Şah Kulu İsyanı

       Şah Kulu, Teke'nin Kızılkaya veya Yalunlu köyündenHasan Halife'nin oğlu idi. Kendisi de aynı köyde doğmuş ve büyümüştü. Son derececerbezeli, faal, cesur bir adam olan Şah Kulu, İsmail'in Safevî devletini kurupzaferden zafere koşmasından ve bilhassa idarenin son derece zayıf bir hale gelmesindenve devlet adamlarının âdil olmayan hareketlerinden duyulan hoşnutsuzluklardan kuvvetve cesaret alarak harekete geçti. Ordusunda, bir kısmı mühim sayılabilecek birkusurları olmadığı halde dirlikleri alınmış pek çok da sipahi vardı ki, ŞahTahmasb devrindeki meşhur Ulema Han da bu sipahîlerden biri idi. Taraftarlarının gerikalan kısmının Teke dağlarının yoksul köylülerinden müteşekkil olduğu anlaşılıyor.Taraftarları Şah Kulu'na Baba demektedirler.

       Şah Kulu, Osmanlı kuvvetlerini üstüsteyenilgiye uğrattı. Bu başarıları adamlarının gittikçe çoğalmasına sebep oldu.Hele onun Anadolu Beğlerbeğisi Karagöz Paşa'yı yenip öldürmesi, taraftarlarınınsayısını artırmış ve ününü her tarafa yaymıştı. Anadolu'nun bir avuç ayağıçarıklı Türkleri denilerek küçümsenen Şah Kulu ve taraftarları, kazandıklarıbazı başarılardan sonra çekildikleri Teke'de Vezir-i Azam Hadım Ali Paşa tarafındanüstün kuvvetler ile sarıldıkları halde çemberi yardılar. Karaman İli'negiderlerken karşılarına çıkan bu eyaletin beğlerbeğisi Haydar Paşa'yı dayendikten sonra İran'a doğru yola çıktılar. Vezir-i Azam, Şah Kulu'na Kayseri-Sivasarasındaki Çubuk Ovası'nda yetişti ise de yapılan bir savaşta Ali Paşa öldürüldüve ordusu bozguna uğradı (2 Temmuz 1511). Savaşta ağır bir şekilde yaralanan ŞahKulu da çok geçmeden öldü. Mamafih evvelce vezir tayin etmiş olduğu en yakınadamlarından biri Tekelilerin sâlimen İran'a götürdü.

      Bunların nüfusu 15.000idi. Kuvvetle tahmin etmek mümkün olabilir ki, Şah Kulu'nun asıl gayesi Şah İsmailadına sadece bir isyan çıkarmak veya İran'a gitmek değil idi. Onun maksadının çokbüyük olup Osmanlı hakimiyetine son vermek olduğu görülüyor. Bu sebeple ilk başarılarıdansonra, en güvendiği adamlarından birini kendisine vezir yapmış, diğerlerini de bölgeyörelere beğlerbeği ve sancak beği olarak göndermişti. Gayesinin ne kadar genişolduğu şundan da anlaşılıyor ki Şah Kulu, Rum ilindeki halefelere de mektup göndererekonlardan haerekete geçmelerini istemişti. Kendisi başarıları ile o kadar derin birtesir yaratmıştı ki, Bâyezid'in Karaman valisi oğlu Şehin Şah bile bir ara Kızılbaşolmuştu. Yine aynı gaye ile daha sonraları da Anadolu'dan bir çok şahısların zuhurettiği ve bunların Osmanlı devleti için ciddî gaileler çıkardıkları malumdur.

      Bütün bu hareketlerin enbaşta gelen sebeplerinden biri veya en baş sebebi, her türlü adaletsizlikti. Şah Kuluayaklanması çok insanın ölümüne ve bir çok bölgelerin korkunç bir şekilde yağmave tahribine sebep olmuştur. Dinî inanç ve davranışları, taraftarları üzerindekihudutsuz nüfuzu ve Osmanlı askerlerinin onun manevî kuvvetinden korkmaları bakımlarındanŞah Kulu, Selçuklular devrinde 1240 yılında onun gibi dehşet verici bir isyan çıkaranBaba İshak ile mukayese edilebilir.

      1515 yılında Osmanlı tahtınaSelim'in geçtiğini haber alan Şah İsmail, Rumlu Nur Ali Halife'yi Anadolu'ya göndererekona bu ülkedeki sofuları toplamasını emretti. Safevî hükümdarı, Selim'in, herhaldeonlara bir şey yapacağından kaygılanmıştı ki, şüphesiz haklı idi. Nur Ali HalifeKarahisar'da (Şebin) iken Sivas, Amasya, Tokat bölgesi Türklerinden üç dört binevlik bir topluluk kendisine katıldı. Bu sırada Konya'da bulunan Sultan Ahmed kardeşiSelim'in hükümdarlığını kabul etmeyerek onunla mücadeleye hazırlanıyordu. Budurum Rumlu Nur Ali Halife'nin işini kolaylaştırdı. Sivas, Amasya, Tokat ve Çorum Kızılbaşlarınıayaklandırdı. Bunlar bu bölgelerde tedhiş havası estirmeye başladılar. SultanAhmed'in Amasya'da bulunan oğullarından Sultan Murad, her halde onlardan faydalanmak içinKızılbaş oldu ve merasimle Kızılbaş tacını giydi.

      Osmanlı kumandanı Faik Beğ'iTokat civarında yenen Nur Ali Halife Tokat ileri gelenlerinin kendisini istikbal etmelerive Şah İsmail hutbe okutmaları üzerine şehir ve halkına dokunmayıp Kaz Çayırı(Kaz Ovası)'nda yanında on bin Kızılbaş bulunan, Sultan Murad ile birleşti. Lakin azsonra Tokat halkının muhalefete geçtikleri öğrenilince bu defa şehir yakıldı.Karaman'da bulunan Ahmed, oğlunun Kızılbaş olmasını tasvip etmediği gibi, Amasyahalkının ricası üzerine Karaman'dan Lalası Yularkıstı Sinan Bey (veya Paşa)kumandasında bir kuvvet yolladı. Bu esnada Sultan Murad, İran'a, Şah'ın yanına gitmiş,Nur Ali de Erzincana dönmek üzere yola çıkmıştı. Yularkısdı ona Koyulhisar'dayetişti ise de yenildi ve kendisi de savaş meydanında kaldı (1512). Sivas bölgesihalkından olan Nur Ali Halife görevini tam bir başarı ile yaparak Erzincan'a döndü.

      Selim'in harekete geçmesikarşısında Ahmed doğuya doğru çekildi, Divriği'de bulunuyorken oğlu SultanMurad'dan Şah İsmail'in kendisini kumandanlarından Rumlu Div (Dev) Ali ve yirmi bin kişilikbir ordu ile gönderildiğini bildiren bir mektup aldı. Murat aynı mektupta babasınıErzincan'a çağırıyor ve bu ordu ile Üsküdar'a kadar gidebileceğini yazıyordu. Kızılbaşlardannefret eden Ahmet, çok nazik bir durumda olduğu halde oğlunun bu teklifini reddetmemişve mektubu teessüründen parçalamıştır. Çok geçmeden Ahmed ve oğulları bertarfedildiler. Selim, Osmanlı ülkesine tamamen hakim oldu. 


ARİF ERTÜRK
 
selamunaleyküm.ARİF ERTÜRK
HACE AHMET YESEVİ
 
BAŞINA SARIK BAĞLAR,
KENDİNE MÜRİT ARAR,
İLMİ YOK NEYE YARAR,
AHİR ZAMAN ŞEYHLERİ..
YUNUS EMRE
 
EMEKSİZ ZENGİN OLANIN,
KİTAPSIZ BİLGİN OLANIN,
SERMAYESİ DİN OLANIN,
REHBERİ ŞEYTAN OLMUŞTUR.
 
SİTEMİZİ ZİYARET EDEN 116616 ziyaretçi (243814 klik) KİŞİ BURADAYDI
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol