Yavuz Selim'in meşhur seferine çıkmadan öncetehlikeli gördüğü kırk bin Kızılbaştan bir kısmını öldürüp bir kısmınıhapsettiğine dair Osmanlı müverrihlerinin sözlerinin mübalağalı olduğumuhakkaktır. Bu kadar çok sayıda insanın öldürülmesi ve hapsolunması pek mühimbir mesele teşkil ederdi. Daha sonraki arşiv vesikalarının da gösterdiği gibibunlardan ancak faal olanları öldürülüyor, hapsediliyor vceya sürgünegönderiliyordu. II. Bayezid'in Şah Kulu hadisesinden sonra Teke'de kalmışKızılbaşları veya bir kısmını Mora yarımadasındaki yeni fethedilmiş Modon veKoron taraflarına sürmüş olduğunu biliyoruz.
İran'da Hoy şehrininKuzeydoğusundaki Çaldıran'da karşılaşan Osmanlı ve Safevî ordularında aynı dilkonuşuluyordu. Bunların çoğu aynı ülkenin, aynı bölge ve yörelerin, aynı boyobaların çocukları idiler. İki taraf da "Allah Allah" diyerek yiğitçedövüştü. Şah İsmail'in ordusunun sayısı Sultan Selim'inkine nazaran daha azdı.Fazla olarak Safevî ordusu ateşli silahlardan da mahrum idi. Buna karşılık ağırOsmanlı ordusu üç aylık yerden gelmiş, kızgın Temmuz güneşi altında pek harap,ot bile bulunmayan, çıplak ve ârızalı bir arazide günlerce yürümüştü. Şahİsmail'in değerli emirlerinden bir çoğu savaş meydanında kaldılar. Bunlarınbaşında Safevî ordusunun sol koluna kumanda eden Ustacaoğlu Muhammed Han bulunuyordu.Diğerleri, yine Ustacalu'dan Korucu Başı, yani Hassa askeri kumandanı Saru Pire,Şıracı Başı Pîre (yahut Pîr) Beğ, Şamlu Lala Hüseyin Beğ, Afşar Sultan AliMirza, Türkmen Veli Can Beğ (Kazaklu obasından) ile Mir Abdülbaki, Mir Seyyid Şerifve Seyyid Muhammed Kemûne idiler. Şah İsmail'in, Şamlu Durmuş Han, Rumlu Nur AliHalife, Sofracıbaşı Ustacalu Çayan Sultan, Ustacalu Muhammed Han'ın kardeşleri KaraBeğ ve Ulaş Beğ ile Zülkadr (Dulkadir) Halil Sultan (asıl adı Emet) gibi büyükemirleri savaştan sağ salim kurtuldular.
Bilindiği gibi YavuzSelim'in maksadı Safevî devletine kuvvetli bir darbe vurmak değil, bu devletibüsbütün ortadan kaldırmaktı. Fakat devlet adamları ve bilhassa YeniçeriOcağı'nın beklenilmeyen mukavemeti ile karşılaştı. Mutaassıp ulemanın bilehamiyet gösterip fiilen kendisini kuvvetle desteklediklerine dair elimizde delillerolmaması gerçekten hayret vericidir. Bu yüzden sadece büyük işler yapmak içinyaşayan bu büyük ülkücü hükümdar gayesine ulaşamadan öldü.
Kahramanımız Şahİsmail'e gelince, o galibiyetten emin olmadığı için Selim ile karşılaşmakistemiyordu. Bu sebeple Osmanlı hükümdarının yazdığı sert ve tahrik edicimektuplara yumuşak cevaplar ile mukabele etmişti. Şah, gönderdiği cevabîmektuplardan birinde iki hususun kendisini Anadolu'ya karşı hareketten alıkoyduğunu,bunlardan birinin Anadolu halkından çoğunun atalarının müridleri olduğunu, diğerhususun da gaza ile tanınmış bir hanedana karşı eskiden beri duyduğu derin sevgiolduğunu yazmıştı.
Çaldıran mağlubiyeti, zaferden zafere koşmuş olan Safevî hükümdarında derin birmanevî çöküntü yarattı.
Hatta onun uğradığımağlubiyetin acısına, dedesi Hasan Bey'den daha uzun bir zaman dayanması KanunîSüleyman, Vezir-i Azam İbrahim Paşa ve müverrih Hoca Sadeddin'in babası arasındayapılan bir sohbette, kendisini bütün bütün içkiye vermesi ile izah edilmişti. Şahİsmail'in savaştan önce de minyatürlere göre, uzun bıyıklı, matruş, Türkmenyüzlü beğleri ile gece-gündüz içtiğini biliyoruz.Şah İsmail, Çaldıranyenilgisinden sonra mühim bir iş görmeyip Selim'in yeni bir seferini önlemek içinonunla barış yapmak çarelerini aradı.
