Şubat ayının 21'inde Güney Azerbaycan'ın bütün şehirlerinde Dünya ana dili Günü münasebeti ile toplu eylemler yapılacak. Dünya Azerbaycanlılar Kongresi2nin verdiği bilgiye göre, üniversitelerde, halka açık...

tələbə şəhərciklərində və həta evlərdədə əhali öz ana dilinin qorunub saxlanılması və
Azərbaycan türkcəsində təhsil hüququn bərpa olunması mövzularında toplantılar keçiriləcək.

İran İslam İnqilabından 30 il keçsə də, fars şovinist rejimi hələ də ölkə Konstitusiyasının 15-ci maddəsinə əməl etmir. Azərbaycan türkləri İranın bütün rəsmi dövlət orqanlarına dəfələrlə müraciət ünvanlasalar da, ancaq öz ana dillərində təhsil haqqını əldə edə bilməyiblər. Qeyd edək ki, bir müddət öncə Güney Azərbaycanda ana dilində təsil tələbilə imzatoplama kampaniyası başlayıb. Bu aksiyaya yüz minlərlə soydaşımız qatılıb və toplanan imzalar fevralın 21-də bir daha İranın rəsmi dövlət orqanlarına və beynəlxalq insan haqları təşkilatlarına göndəriləcək.

Qeyd edək ki, ana dili uğrunda mübarizə aparmaq Güney Azərbaycan türklərinin doğal haqqıdır. 1979-cu ildə baş vermiş islam inqilabı nəticəsində qəbul olunmuş Konstitusiya etnik azlıqlara ana dilində təhsil almaq, KİV yaratmaq hüququ verir. Bu hüququ Ana Yasanın 15 və 19-cu maddələri təsbit edir. İran adlanan yerdə 35 milyondan çox Azərbaycan türkü yaşayır. Ümumilikdə türklərin sayı 40 milyon civarındadır. Onlardan başqa kürdlər, bəluçlar, aysorlar, ərəblər də var. Amma di gəl ki, ana dilində təhsil almaq hüququ yalnız sayı 15 milyona güclə çatan farslara məxsusdur. İran adlanan yerin rəsmi dili fars dilidir. Ölkənin telekanalları, qəzet və jurnalları əsasən bu dildə verilişlər hazırlayır, nəşr olunur. Azərbaycan türkləri və digər etnoslar isə 30 ildir ki, islam rejimindən öz halal haqqlarını ala bilmirlər.

Güneydə ana dilində təhsil uğrunda mübarizə ötən əsrin 90-cı illərinin ortalarından başlanıb. O vaxt bu kampaniyanı Quzeydən aldığı mənəvi dəstəklə mərhum alim Məhəmmədtağı Zehtabi başlamışdı. Az sonra onun ardıcılları artdı. Zehtabinin tələbələri sonradan Milli Hərəkatın öncüllərinə çevrildilər. Bu gün də Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının önündə Zehtabinin ardıcıları gedir. Doğrudur, Güney Azərbaycan Milli Hərəkatı imzatoplama mərhələsini çoxdan arxada qoyub. 2006-cı ilin mart hadisələri Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının böyük və yetkin güc olduğunu göstərdi. Amma həmin vaxt hərəkat istəyinə çatmadı. Çünki inqilabın zamanı yetişməmişdi. İrəli sürülən siyasi tələblərin sonadək israrla tələb olunması üçün nə beynəlxalq dəstək olmadı, nə də hərəkatın resursları buna imkan verirdi. Ona görə də Milli Hərəkat yenidən ana dili uğrunda mübarizəyə qayıtdı. Əslində may qiyamının əsas tələblərindən biri də ana dili, milli kimlik məsələsi idi. Amma o zaman bu tələblər inqilabi formada irəli sürüldüyündən hakim molla rejimi geniş repressiya tədbirlərinə əl ata bildi.

Bu dəfə Milli Hərəkat daha ağıllı davranmalı, kampaniyanı dinc, ölkə qanunlarının yol verdiyi çərçivədə aparmalı və rejimi təngnəfəs edənədək davam etdirməlidir. Ana dili həssas məsələdir və rejim istəsə də bu məsələdə ağızlara qıfıl vura bilməyəcək. Bunun üçün Konstitusiyanın 15 və 19-cu maddələri dəyişdirilməlidir. Buna isə molla rejimi indiki halda getməyə cürət etməz. Fevralın 21-də başlanacaq aksiya bir sıra özəllikləri ilə yadda qalacaq. Əvvəla, bu kampaniya təbii olaraq bütün İranın ali məktəblərini əhatə edəcək. Bu nüans rejim üçün böyük təhlükələr vəd edir. Bu, tələbə hərəkatının yenidən vüsət almasına səbəb ola bilər.

İran rejimi isə heç nədən yox, məhz tələbə hərəkatından qorxur. 30 il bundan öncə Xomeyni hərəkatının da əsas hərəkətverici qüvvəsi məhz tələbələr idi. İkinci nüans ana dili aksiyasının inqilabdan sonra yeridilmiş şovinist siyasət nəticəsində Azərbaycandan aralı düşmüş Tehran, Həmədan kimi azərbaycanlıların üstünlük təşkil etdiyi iri şəhərlərdə də keçirilməsidir. Bu, Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının uğurudur və oyanış prosesinin bütün Güney Azərbaycanın tarixi sərhədlərinə yayılmasının göstəricisidir. Deməli, İranın dini pərdəyə bürünmüş panfarsist rejiminin illərdir apardığı, para xərclədiyi siyasət effekt verməyib, iflasa uğrayıb. Bununla belə rejim hələ də marıqdadır, repressiyalarını davam etdirir. GAMOH-un Quzey təmsilçiliyindən verilən məlumata görə, fevralın 21-də başlanacaq ana dili uğrunda imzatoplama kampaniyası ilə əlaqədar bildiriş paylayan tələbələr, gənc hərəkat fəalları təqib olunur, həbsə atılırlar. Rejim bütün gücü ilə çalışır ki, kampaniya uğursuz alınsın və Təbriz civarından kənara çıxmasın. Amma Güney Azərbaycanda siyasi cəhətdən yetkin bir nəsil yetişib və onlar vahid rəhbərlik olmadan da hərəkatı idarə edə bilirlər. Onların səyi ilə bu il ana dili hərəkatı bütün tarixi torpaqlarımızı əhatə edəcək, fars rejimi möhtəşəm bir kampaniya ilə üz-üzə qalacaq.

Məsələyə münasibət bildirən yazıçı-publisist Aygün Həsənoğlu bildirib ki, bu cür hallara qarşı 3 yolla mübarizə aparmaq olar: "Qeyri-hökumət təşkilatları, ictimaiyyət və dövlət vasitəsilə. İran adlanan yer və Azərbaycan ayrı-ayrı ölkələr olsalar da, insan haqları məsələsi bütün dünyada qəbul olunan və müdafiə edilən bir məsələdir. Hər bir xalqın öz ana dilində oxumaq, təhsil almaq hüququ var" deyən Aygwn Həsənoğlu İran adlanan yerdə azərbaycanlılardan fərqli olaraq, ermənilərə bu sahədə hər cür şəraitin yaradıldığını da vurğulayıb: "Bu mənada Milli Məclis və Azərbaycanın millət vəkilləri tərəfindən yaradılan və Azərbaycan dövləti tərəfindən dəstəklənən hər hansı bir qurum yaradıla bilər" deyən yazıçı bildirib ki, tək İran adlanan yer deyil, bütün dünyada yaşayan azərbaycanlıların taleyini düşünmək hər birimizin borcudur: "Bununla bağlı heç kəsin Azərbaycana irad tutmağa haqqı yoxdur. Güneylilərin tapdanmış hüquqlarının müdafiəsi istiqamətində Azərbaycan hökuməti müəyyən addımlar ata bilər. Məsələn, Güneydə yaşayan azərbaycanlıların dövlət hesabına oxudulması, onların öz dillərində dərslik və ədəbiyyatla təmin olunmasını həyata keçirməklə dövlət müəyyən qədər irəli düşə bilər".

Xatırladaq ki, YUNESKO 2000-ci ildə hər il fevralın 21-nin Ümumdünya Ana Dili Günü kimi qeyd olunması haqqında qərar çıxarıb.

www.d-a-k.org

İran'da 5 Güney Azerbaycan Türkü'ne daha ağır hapis ve sürgün cezaları verildi. İran'da Erdebil İnkılap Mahkemesi'nin 1. şubesi 2 Şubat Pazartesi günü kapalı olarak geçirilen mahkemede 5 Azerbaycanlı...

kültürel aktivisti "milli güvenlik aleyhine faaliyet" suçlamasıyla beşer yıl sürgünde hapse
mahkum etti.

Rehim Gulami, Vedud Saadeti, Behruz Alizade, Erdeşir Kerimi ve Hüseyin Hüseyni adlı aktivistler, 2008 yılının Nisan ayında Erdebil şehrinde tutuklanmış ve 20 gün boyunca gözaltında tutulduktan sonra 20.000 dolar teminat karşılığında geçici olarak serbest bırakılmışlardı.

Bu aktivistler, İran'da Azerbaycanlı üniversite öğrencilerinin ve aydınların anadilde eğitim hakkı ve ırksal ayrımcılığın sona erdirilmesi gibi talepler içeren kültürel hareketinin tanınmış faallerindendirler.

Uluslararası insan hakları kuruluşları bu dönemde bildiriler yayınlayarak aktivistlerin tutuklanmasını ve gözaltında işkence görmelerini kınamışlardı.

Azerbaycanlı Siyasi Mahpusları Savunma Birliğinin belirttiğine göre, kültürel aktivistler Ettelaat (İran İstihbarat Teşkilatı) sorgu merkezinde tutuklu kaldıkları süre boyunca elektrik şoku, dayak ve uzun süre uykusuz bırakılma dahil olmak üzere fiziksel ve ruhsal işkencelere maruz kaldılar.
Aktivistlerden 21 yaşındaki Hüseyin Hüseyni, 13 Kasım 2008 tarihinde Settar Han'ı (İran'da Meşrutiyet devrimini gerçekleştiren Türk kahraman) mezarı başında anma merasimine katılırken tekrar tutuklanmış ve 68 gün boyunca, suçlamaları belirtilmeden ve avukat tutma hakkı tanınmadan hapishane hücresinde tutulmuştu.

Aynı mahkeme kısa bir süre önce Esger Ekberzade adlı 23 yaşındaki Erdebilli Türk öğrenciyi de 5 yıl sürgünde hapis cezası vermişti.

İran'da Azerbaycanlı Tutukluları Savunma Komitesi'nden iletilen haber: Yerel kaynaklardan alınan bilgilere göre Azerbaycanlı kültürel aktivist Hasan Asadi (30) 20 Ocak 2009 günü Tebriz şehrinde...

güvenlik görevlileri tarafından tutuklandı.

Asadi'nin yakınlarının belirttiklerine göre, aile bireylerinin onun nerde tutulduğunu öğrenme çabaları sonuçsuz kaldı ve güvenlik güçleri tarafından tehdit edilerek haberi yaymamaları söylendi.

Hasan Asadi, 2008 yılının Mayıs ayında, İran'da Azerbaycanlıların devlet gazetesindeki hakaret içerikli karikatüre karşı ayaklanmasının 2. yıldönümünde tutuklanmış ve avukat tutmasına ve ailesiyle görüşmesine izin verilmemişti. İnsan hakları savunucularının raporlarına göre Hasan Asadi bu tutukluluk süresi boyunca işkence ve kötü muameleye maruz kalmıştı. Fotoğrafların ve raporların belgelediğine göre hapishanede işkence sırasında tırnakları çekilmiş ve parmakları kırılmıştır. Sağlık durumunun kötüleşmesi sonucunda Asadi hapishane dışındaki hastaneye nakledilmişti.

Uluslararası Af Örgütü 5 Haziran 2008 tarihinde bir bildiri yayınlayarak İran'da Hasan Asadi'nin ve diğer Azerbaycanlı kültürel faallerin hapishanelerde işkence görmesini kınamıştı.
İran'da Azerbaycan kökenliler nüfusun en az yüzde 40'ını (kimi kaynaklara göre yarısından fazlasını) oluşturmakta ve anadilde eğitim hakkı başta olmak üzere kimlik hakları talep ediyor.
Mahmud Ahmedinejad'ın İran'da cumhurbaşkanlığına gelmesinden itibaren, özellikle 2006 yılının Mayıs ayında ülke genelindeki protesto gösterilerinden sonra İran'da Azerbaycanlıların kültürel faaliyetlerine karşı baskının arttığı biliniyor.

Güney Azerbaycan'da yüzbinlerce soydaşımız 21 Şubat Dünya Ana Dili günü öncesinde, İran anayasasında var olan ancak uygulanmayan Azerbaycan Türkçesi'nde eğitim alabilmek için imza kampanyası başlattı...

Dünya Azerbaycanlılar Kongresi'nin GünAzTV'ye istinaden verdiği habere göre Güney Azerbaycan'ın başkenti Tebriz'de başlatılan imza kampanyası Urmiye, Erdebil, Zencan, Marağa, Hoy, Hamedan ve diğer tüm şehirlerde de büyük katılımla devam ediyor.

Pazar yerlerine, resmi daireleree, işyerlerinee, fabrikalara, okul ve üniversitelere kadar uzanan imza kampanyasında sadece birkaç gün içerisinde 100 bin imzanın üzerine çıkıldığı belirtiliyor.

İran İslam Cumhuriyeti'nin anayasasının 15. ve 19. maddeleri ülkede yaşayan tüm farklı etnik topluluklara kendi ana dillerinde eğitim almayı garanti ediyor. Söz konusu anayasal haklardan sayıları yaklaşık 100 bini bulan Ermeniler yararlanır ve kendilerine ait bir üniversite açabilirken, İran nüfusunun yarıdan fazlasını oluşturan Güney Azerbaycan Türkleri, Türkmen Türkleri ve Kaşgay Türkleri'nin bu haklarını kullanmaları engelleniyor.

21 Şubat Dünya Ana Dili Günü'ne kadar sürecek olan kampanyada toplanan imzalar, İran Meclisi'ne ve uluslar arası kuruluşlara gönderilecek.

İran'ın dünya edebiyat tarihine damgalarını vuran Türk şairlerini Fars şairi olarak tanıtma girişimleri devam ediyor. İranlı yetkililer son olarak "TURAN hayalimdir etim, derimdir, Büyük Asya nece olsa benimdir...

mısralarının yazarı şairler sultanı Şehriyar'ı Türkmenistan'da Fars şairi olarak tanıttı.

Türkiye'de İran yanlısı yayın yapan bir sitenin İRNA haber ajansına dayanarak verdiği haber şöyle:

İran İslam Cumhuriyetinin Aşkabad Kültür Müsteşarlığı Konferans Salonu, “İranlı Şair Şehriyar” konferansına ev sahipliği yaptı. İran büyükelçisi yardımcısı Zülfikar Emirşahi, Şehriyar’ın hayatı ve edebiyatı üzerine açıklamalarda bulunarak, İranlı şair Şehriyar’ın şiirleri ve hayatını çeşitli boyutlarıyla ele aldı.

İRNA Aşkabad’dan verdiği haberinde, konferansa Türkmen yetkililer, kültür adamları ve üniversite mensuplarının katıldığını belirtti. Haberde, konferansta konuşma yapan İran büyükelçisi yardımcısı Zülfikar Emirşahi, Şehriyar’ın hayatı ve edebiyatı üzerine açıklamalarda bulunarak, İranlı şair Şehriyar’ın şiirleri ve hayatını çeşitli boyutlarıyla ele aldığı bildirildi. Emirşahi, Şehriyar’ın manevi dünyasının hayatı boyunca onu mecazi aşktan ilahi ve tasavvufi aşka yönelttiğini söyledi. İran Kültür Müsteşarı Mustafa Nasır da Türkmenlerin bu konferansa büyük bir ilgi gösterdiğini ve Şehriyar’ın şiirleriyle yakından tanışma imkanı bulduklarını belirtti. Nasır, konferansa Türkmen bilim adamları ve kültür adamlarından 13 makalenin gönderildiğinin de altını çizdi.

İşte Şairler Sultanı TÜRK Şehriyar'ın Turan hayalimdir dediği "EL KİMİN" şiiri:

El Kimin

Şehriyar'ım gözüm yaşı sel kimin,
Garip sen mi vetanında el kimin,
Sevdan üreğimde kara yel kimin,
Heç elden özgeye gardaş olar mı?
Haramzadalardan yoldaş olar mı?

Gurt gurtnan dolaşır, itler it inen,
Gurt şikarnan doyar, itler küt inen,
Yanaşmanın goynu dolar pit inen
Heç elden özgeye gardaş olar mı?
Fars, Çin, Urustan yoldaş olar mı?

Oğuz Atam bizi görse neyliyer,
Dövüner dizini helak eyliyer,
Yeğin geyze gelir, gönü göynüyer,
Heç elden özgeye gardaş olar mı?
Yılandan, çiyandan yoldaş olar mı?

Bed-güman değilem Allah kerimdir,
Turan hayalimdir, etim, derimdir,
Böyyük Asya nece olsa benimdir,
Gurt yuvalarına tilki dolar mı?
Ayıdan, Moskof'tan yoldaş olar mı?

Şehriyar'ım, incinmeyin sözüme,
Dost acı danışar dostun özüne
Gah ağlaram, gah vururam dizime
Heç elden özgeye gardaş olar mı?
Hayından, uğrudan yoldaş olar mı?

Şehriyar