Şahin Giray

KIRIM HANLIĞI(1438-1783)-GERİ DÖN
Şahin Giray
     Kurultay tarafından seçilen II. Sahib Giray Han, rusya tarafından gelen tehlikeyi görerek, çok geçmeden Osmanlı taraftarı guruba tabî oldu. Müslüman halkın ekseriyeti ve ulema, Osmanlılar'a karşı daima bağımsızlık davası güden mirzalardan ayrılıyordu. Beyler ayaklanarak, hanı İstanbul'a kaçmaya mecbur ettiler. Fakat tahta çıkarmak istedikleri Devlet Giray, Ruslar tarafından desteklenen Şahin Giray'ın taarruzlarına dayanamadı.

       Şahin Giray, Taman'da yerleşerek, bir kısım mirzaları kendi tarafına çekmeye muvaffak olmuş idi. 1776 Kasım ayında Rus kuvvetlerinin yardımı ile Devlet Giray'ı mağlûp ve firara mecbur etti. Ruslar Or-Kapı'da yerleştiler. Şahin Giray Ruslar'ın bağımsız Kırım Hanlığı için vaad ve taahhütlerine inanmış görünmektedir. Rus ordusunda bulunarak garp medeniyetini oldukça tanımış olan Şahin Giray Osmanlı halifesinden tamamiyle ayrılmayı ve Rusya örneğine göre bir garp devleti yaratmayı düşünüyordu.

       Avrupa âdetlerini almak, ordusunu garp usullerine göre tensik etmek, mirzaların feodal durumuna nihayet vermek istemesi ve vergileri artırması umûmi hoşnutsuzluk yarattı. Müslüman ahali ona Ruslar'ın ortağı bir kâfir gözü ile bakmaya başladı. Kırım'da ve Kuban'da bulunan Ruslar'dan birçoğu halk tarafından katliam edildi. Hücuma uğrayan Şahin Giray yaralı halde Bahçesaray'dan kaçıp hamilerinin yanına sığındı. İstanbul'dan tayin olunan Baht Gîray Osmanlı yardımcı kuvvetleri ile gelip, tahta çıktı.

      Çok geçmeden, Şahin Giray Rus kuvvetleri sayesinde tekrar duruma hakim oldu. Ruslar Kefe'yi ve diğer Kırım limanlarını işgal ettiler (1777 kışı). Şahin Giray'a karşı padişahın gönderdiği Selim Giray'ın yaptığı iki teşebbüs de muvaffakiyetsizlik ile neticelendi (1778). Müslüman Kırım halkı şimdi kütle halinde Türkiye'ye kaçmakta idi. Ruslar onların yerine bu tarihte 75.000 kişilik bir muhacir kütlesi getirip yerleştirdiler. Memleket boşalmaya ve harabîye yüz tuttu (Bu sıralarda yarım adanın nüfusu yarım milyon tahmin edilmekte idi).

      Kırım'da durum Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında savaşı kaçınılmaz bir hale getirmiş idi. İki taraf arasında başlayan müzakereler nihayet Aynalı-Kavak tenkihnâmesi ile (10 Mart 1779) neticelenerek, harp ihtimalini bir müddet için bertaraf etmiş oldu. Bu anlaşmada Kırım hanının tam istiklâline ait Küçük Kaynarca muâhedesinin 3. maddesi açıklandıktan sonra, 3 ve 4 maddelerde Ruslar 3 ay 20 gün içinde Kırım ve Taman'ı boşaltmağı ve "hiçbir bahane ile yeniden bu yerlere asker sokmamağı" taahhüt ettiler. Babıâli de aynı hususu ve tayin edilen usul dairesinde Şahin Giray'ı han tanımağı kabul etti. Ruslar bu şartları kabule mecburiyet duydular; zira padişahın tasdiki olmadıkça, Kırımlılar'ın ekseriyeti Şahin Giray'ı han tanımak istemiyordu.

     Öbür taraftan Osmanlı Devleti de Rus işgalinde bir Kırım görmektense müstakil bir Kırım görmeyi tercih ve hanlık üzerinde hâkimiyetin tamamiyle lafzî bir hale gelmesini kabul ediyordu. Fakat aynı anlaşmanın 5. maddesinde Rusya Oçakof şimalindeki bölge üzerinde padişahın hâkimiyet iddialarını kabul etmesi için, han nezdinde tavassut etmeği vaad ediyordu. Bu kurnazca hazırlanmış bir madde idi. Ruslar, fiilen sahip oldukları bu arazi için, han ile padişahı ihtilaf haline sokmak ve kendileri hanın hâmîleri görünmek maksadını beslemekte idiler. Anlaşmayı müteakip Osmanlı Devleti Kuban ve karadeniz kıyılarındaki Nogaylar ile Çerkesler'i, kendi teb'ası olduğu iddiası ile, Kırım Hanlığından ayırmaya çalıştı. Bu suretle Osmanlılar, Kırım kendi kontrollerinden çıktığı için hir olmazsa, onun Karadeniz şimalindeki tabî bölgelerini muhafazaya çalışıyordu. Rusya ise, ileride kendisinin ilhak etmesi için, bu toprakların hanlığa bağlı kalmasında ısrar ediyordu.


ARİF ERTÜRK
 
selamunaleyküm.ARİF ERTÜRK
HACE AHMET YESEVİ
 
BAŞINA SARIK BAĞLAR,
KENDİNE MÜRİT ARAR,
İLMİ YOK NEYE YARAR,
AHİR ZAMAN ŞEYHLERİ..
YUNUS EMRE
 
EMEKSİZ ZENGİN OLANIN,
KİTAPSIZ BİLGİN OLANIN,
SERMAYESİ DİN OLANIN,
REHBERİ ŞEYTAN OLMUŞTUR.
 
SİTEMİZİ ZİYARET EDEN 114792 ziyaretçi (241165 klik) KİŞİ BURADAYDI
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol