Şeyh Cüneydin Anadoludaki Faaliyetleri

SAFAVİ DEVLETİ-GERİ DÖN
Şeyh Cüneydin Anadoludaki Faaliyetleri

       Anadolu'ya gelen Şeyh Cüneyd bu ülkede kendimaksadı için belki de ümit etmediği derecede elverişli bir zemin buldu. Dolaştığıköylüler ve göçebeler arasında Şiî ve Şiîliğe eğilimli ve müsait pek çoktopluluklar ile karşılaştı. Şimdi burada şu suali sormak yerindedir: CüneydAnadolu'ya geldiğinde Şiî mi idi? Bu soruyu cevaplandırmak kolay olmakla beraber onunbu ülkeye geldikten sonra Şiîliği kabul etmesi de mümkün, hatta belki muhtemeldir.Cüneyd'in Anadolu'da yalnız ünlü bir tarikatın şeyh ailesine mensup olarak değil,aynı zamanda bir seyyid olarak dolaştığı da muhakkaktır. Hatta bu sıfatla onun gibimuhteris bir adamın Şiîliği müsaid karşılaması tabiî görülebilir. Cüneyd'inAnadolu'daki faaliyeti hakkında malum olduğu üzere pek az bilgi vardır. Bu bilgininçoğunun da Aşıkpaşazâde'ye borçluyuz. Cerbezeli, telkin kabiliyetine sahip ve aynızamanda faal bir insan olduğu anlaşılan Safevî şeyhi dolaştığı köylü vegöçebe Türkler arasında sayısı hiç de az olmayan bir topluluğu kendisine müridyaptı. Hatta Cüneyd bunlardan beş-on bin kişilik silahlı bir kuvvet de meydanagetirmeye muvaffak oldu.

      Kendisinin Hz. Ali evladından olduğunu iddia etmesi, faaliyetinin siyasî bir gayesiolduğunu da gizlememesi, köylü ve göçebe Türklerin iktisâdî durumlarının herhalde iyi olmaması ve bilhassa siyasî bakımlardan tatmin edilememiş bulunmaları,Cüneyd'in başarılarının diğer mühim sebeplerini teşkil ederler.

       Şeyh Cüneyd,başına topladığı bu beş on bin kişilik silahlı müridleri ile Trabzon Rum devletitopraklarına girerek burada yağmalarda bulundu. Hatta bizzat Trabzon şehrini kuşattıise de fethedemeyeceğini görerek kuşatmayı kaldırdı. Bu esnada Uzun Hasan Beğ,Ak-Koyunluların başı mevkiine yükselmişti (1452). Cüneyd, onun yanına gitti. HasanBeğ, Safevî şeyhine iyi bir kabul gösterdiği gibi, kız kardeşi Hadice Begim'i deonunla evlendirdi. Sünnîlik ilkelerine kuvvetli bir şekilde bağlı bulunan Ak-Koyunluhükümdarının bu şekilde hareket etmesinin daimî tehdidi altında bulunduğuKara-Koyunlu Cihan Şah Mirza'ya karşı Cüneyd'in kuvvetlerinden faydalanmak gayesi ileilgili olduğu âşikârdır.

       Buna ilave olarakCüneyd'in bu sırada kendisini mutedil bir Şiî şekline göstermiş olduğu dadüşünülebilir. Bu husus ne olursa olsun Safevî şeyhi uzun yıllar kaldığıAnadolu'dan bir kısım müridleri ile birlikte Erdebil'e döndü. Şeyh Cüneyd çokgeçmeden Çerkesler ülkesine gaza yapmak için harekete geçti. Çünkü müritlerinigeçindirmesi icap ediyordu. Aynı zamanda bu gaza ile ün kazanacak ve müritlerininsayısı artacak idi. Şirvan hükümdarı Halilullah'ın ülkesinden geçmesine rızagöstermeyeceğine ehemmiyet vermedi. Onunla dahi vuruşmaşı göze aldı. Sayısı az,fakat şeyhleri uğruna hayatlarını seve seve vermeye hazır müritlerinin yiğitçesavaşarak Şirvan askerlerini yeneceklerine inanıyordu. Gerçekten müritlerifedâkârca döğüşmelerine rağmen Cüneyd, Şirvan Şah'a yenildi ve hatta muharebemeydanında kaldı (1460). Cüneyd'in şu faaliyeti Anadolu'nun o zaman ne kadar faalinsan gücüne sahip olduğunu göstermesi bakımından da kayda değer.

      Bu mağlubiyet Safevîtarikatı müritlerinin dağılmasına, hatta tarikatla bağlarının gevşemesine veyazayıflamasına sebep olmadı. Çünkü şeyhlerin oğulları vardı. Onlar Cüneyd'invasiyetine uyarak çocuk yaşta olmasına rağmen Ak-Koyunlu Uzun Hasan Beğ'in kızkardeşinden doğan oğlu Haydarın etrafında toplandılar. Cüneyd'in yetişkin başkaoğlu varken çocuk yaştaki Haydar'ı halef tayin etmesi, anlaşılacağı üzeresebepsiz değildi. Haydar anası cihetinden asil olduğu gibi aynı zamanda lüzumuhalinde dayısının destek ve himayesini de elde edebilecekti. Gerçekten çok geçmedenUzun Hasan Beğ, Cihan Şah'ı ve oğlu Hasan Ali'yi yenerek Kara-Koyunlu devletiniortadan kaldırmış, Horasan'dan Sivas bölgesine kadar uzanan geniş sahada birimparatorluk kurmuştu (1468).


ARİF ERTÜRK
 
selamunaleyküm.ARİF ERTÜRK
HACE AHMET YESEVİ
 
BAŞINA SARIK BAĞLAR,
KENDİNE MÜRİT ARAR,
İLMİ YOK NEYE YARAR,
AHİR ZAMAN ŞEYHLERİ..
YUNUS EMRE
 
EMEKSİZ ZENGİN OLANIN,
KİTAPSIZ BİLGİN OLANIN,
SERMAYESİ DİN OLANIN,
REHBERİ ŞEYTAN OLMUŞTUR.
 
SİTEMİZİ ZİYARET EDEN 114770 ziyaretçi (241033 klik) KİŞİ BURADAYDI
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol