FAYSAL İÇİN HALK OYLAMASI

FAYSAL İÇİN HALK OYLAMASI


Ayaklanmadan sonra Wilson'un yerine Irak siyasihakimliğine asaleten atanan Sir Percy Cox, 1 Ekim 1920'de Bağdat'a geldi. Daha önce İngilizlerleanlaşan Şerif Hüseyin, bir Arap devleti kurulmasını ve bu devletin krallığına da oğluEmir Faysal'ın getirilmesini istiyordu. Suriye'de tutunamayan Faysal'ın İngiliz SömürgeBakanlığı tarafından Irak'a kral olması isteniyordu. Görevine başlayan yeni hakimSir Percy Cox ise, bunun ancak halk oyuna başvurularak, durumun güçlendirileceğineinanıyordu. Yapılan halk oylamasında Irak'ın kuzeyindeki Kerkük, Musul, Erbil ve Süleymaniyehalkı, Emir Faysal'ın aheyhinde oy kullandı. Hatta Kerkük'te büyük tepki gösterenhalk, oy sandıklarını dağıtarak, Emir Faysal'ın Türk toprakları üzerinde kralolmasının ve esasen bu bölgede böyle bir halk oylamasının düşünülemeyeceğiyolunda itirazlarda bulundu. Böyle olmasına rağmen, İngilizler Emir Faysal'a 28 Ağustos1921'de törenle taç giydirdiler.

İngilizler Sünnî-Şii arasındaki sayısal dengeyi eldeetmek istiyorlardı. Kuzeydeki Sünnîlerin Faysal aleyhinde oy kullanmaları sıkıntılıbir durum ortaya çıkardı ve İngilizlerin üzerinde şok etkisi yaptı. Kuzey Irak'ınezici çoğunluğu Türklerden oluşuyordu. Kral Faysal ve babası Şerif Hüseyin ise, ünlübirer Türk düşmanı idiler. Bunun dışında bu aile Irak'ın dışından getirtilerek,ülkeye monte edilmek isteniyordu. Halk içinde tabanları bile yoktu. İngiliz mandasıgibi, dışarıdan gelen monarşi rejimi sevilmiyor ve istenmiyordu. İşin en korkunçyanı Kral Faysal'ın, babasından miras olarak, devraldığı İngiliz uşaklığı, Türklerdenbaşka Arap ve Kürt halkı arasında da nefretle karşılanıyordu. Kendi imzasını ve mührünütaşıyan ve kendi el yazısı ile 15 Ocak 1919 tarihinde Paris'te kaleme aldığıbelgede Kral Faysal, Büyük Harp'te İngilizlerden maddi ve manevî yardım gördüğünü,hiç bir zaman İngiliz dostluğu ve sevgisinden sapmayacağını, babasının dakendisine bunu vasiyet ettiğini, bu yüzden kendisinin de çocuklarına, akrabalarına,ayrıca şeref ve vefa sahibi her Arab'a, İngilizlerle işbirliği yapmaktan asla şaşmamalarınıtavsiye ettiğini bildirmektedir. Bu ihanet belgesi, Haşimi ailesinin tarih boyunca taşıdığıİngiliz uşaklığı lekesini tescil etmektedir. (Belgenin aslı ve Türkçe çevirisi içinbkz. Ekler, belge 1, s. 326-327)

İngilizler, başlangıçtahür bir seçim yapılmasını, böylece halkın rızası ile Faysal'ın Irak Kralı olmasınıistiyorlardı. Ancak Faysal, kral olmak için, halk oyuna başvurulmadan önce, doğrudanİngiliz Hükümeti tarafından atanmayı istiyordu. İngiliz yetkilileri ise Faysal'a İngiltere'nindoğrudan atama yapmasının çok gülünç bir durum yaratacağını, bu bakımdan halkoyu ile bu işin halledilmesi gerektiğini anlatmakta güçlük çekiyorlardı.Halkoylamasına karşı Türklerin ileri gelen yazar, şair ve fikir adamları daseslerini yükselterek, halkın İngilizlerin oyununa gelmemeleri yolunda büyük mücadeleveriyorlardı. Tanınmış Kerküklü şair Mehmed Sadık (1886-1967) da, Faysal'ın seçilmemesiiçin: İntihab etmem seni Faysal Irak'ın mülküne diye başlayan şiiriyle, bu mücadeledeöncülük ediyordu.

Faysal'ın halk oylamasındahile yapılarak kral olması, vatansever kişilerin ve ileri gelen Türk aydınlarının,buna karşı mücadele vermeğe devam etmelerine engel olamamıştı. Faysal'ın temsilettiği İngiliz yanlısı monarşi rejimine karşı direnmeler önlenememişti. Protestogösterileri ve kımıldama hareketleri, uzun süre devam etti. Sessiz durmayan Irak Türkleri'ninileri gelenleri, bu yüzden yönetimin sindirme ve baskı hareketlerine maruz kalmışlardır.1920 Ayaklanmasında ve daha sonraki dönemde, İngilizlerin takibatına ve baskıuygulamalarına maruz kalan, şair, yazar, gazeteci, öğretmen ve pekçok aydın kişi, işkence,eziyet ve sürgün gibi cezalara çarptırılmıştır. Büyük sıkıntı çeken aydınve memleketin ileri gelen şahsiyetleri, yönetimin uzun yıllar hışmına uğramıştır.

 


ARİF ERTÜRK
 
selamunaleyküm.ARİF ERTÜRK
HACE AHMET YESEVİ
 
BAŞINA SARIK BAĞLAR,
KENDİNE MÜRİT ARAR,
İLMİ YOK NEYE YARAR,
AHİR ZAMAN ŞEYHLERİ..
YUNUS EMRE
 
EMEKSİZ ZENGİN OLANIN,
KİTAPSIZ BİLGİN OLANIN,
SERMAYESİ DİN OLANIN,
REHBERİ ŞEYTAN OLMUŞTUR.
 
SİTEMİZİ ZİYARET EDEN 115613 ziyaretçi (242298 klik) KİŞİ BURADAYDI
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol