|
TÜRK YERLEŞME BÖLGELERİ
Irak Türkleri günümüzde ülkeninkuzey-batısından güney-doğusuna kadar uzanan bir şerit üzerinde yaşarlar. Ülkeninkuzey-batısında ve Musul'un 60 km. doğusunda bulunan Telafer ve buna bağlı olanköylerden itibaren, Musul ve çevresindeki yüzlerce köy, Erbil, Altunköprü, Kerkükve çevresindeki köyler, Tazehurmatu, Tavuk, Tuzhurmatu ve çevresindeki Bayat Köyleri,Kifri, Karatepe, Hanekin, Kızlarbat (Sadiye), Karağan (Celevla) ve çevre köyleri,Şahraban (Mikdadiye), Bedre, Kazaniye ve Mendeli gibi il, ilçe, kasaba ve köyler,Türklerin yerleştiği önemli merkezlerdir. Türklerin yerleştiği bölge, kuzeyIrak'ın Musul, Erbil, Kerkük ve Diyale illerinin sınırları içinde kalmaktadır.Ayrıca başkent Bağdat'ta 50 bine yakın Türk ailesinin yaşadığını da unatmamakgerekir. Bağdat'ın yoğun olarak Karakol, Azamiye, Rağibe Hatun semtlerinde yaşıyanTürklerin nüfusu 300 bine yaklaşır.
1. Musul İli
Musul (Merkez): Musul'un merkez ilçesinde Yunus Peygamber, Faysaliye ve Mansurmahalleleri, nüfus itibariyle Türktür. Bunun dışında, Musul'un çevresindeki kırsalalanda yüzlerce Türk köyü vardır. Şebek oymağı, Sarılı ve diğer Türk aşiretlerininyaşadığı Musul bölgesindeki köyler, yoğun biçimde Türk nüfusunu barındırır.Musul'un çevresinde yer alan önemli Türk köyleri:
Abbasiye, Abzah, Akkoyun, Albek, Alireş, Alkuş, Arpacı (Arpaciye), Babıniyet,Ba'hamza, Basahra, Ba'şika, Baştutmaz, Ba'vize, Baybuğ, Bazvaya, Bedene, Bektaş,Besan, Bılavat, Bısatlı, Bi'rhallan, Cilevhan, Çinçi, Deraviş (Dervişler),Ebucerbu'a, Eskişehir, Fazılıye, Gazekân (Gazihan), Gökçeli, Hamdaniye, Haraba,Harabasultan, Havar,Haznebent, Haznetepe, Hıdır (ilyas), Horsabad, Isteh, Kadıköy(Kaziyye), Karakoyun, Karakuş, Karaşor, Karatepe, Karatepe Şebek, Karayatağ, Keberli,Kehriz, Kelek, Kelete, Kepresor, Kızfahre, Körgariban, Minara Şebek, Mişerfe (Müşerrefiye),Mahallebiye, Ortaharap, Ömergân (Ömerkân), Ömer Kayacı, Reşidiye, Rezzakıye,Selamiye, Seyyidler, Şebek, Şemsiyyat, Şennif, Şeyhemir, Şirehan (Aşağı ve YukarıŞirehan), Tahrava, Telagub, Tercile, Tevfikiye, Tezharap, Tilyara, Toprakziyaret,Topzava, Verdek, Yarımca, Yengi Bısatlı, Zehrahatun, Zeynelabidin dir.
Musul'un 60 km. batısında yer alan Telafer, Irak'taki Türklerin yoğun biçimde yaşadığıen büyük ve en halis bir Türk ilçesidir. Telafer yöresinde bulunan Türk köylerininbaşlıcaları şunlardır:
Ağbuğa, Ağbulağ, Ağtepeler, Antallavi, Arpatepe, Avkenni (Efkenni), Azzotepesi,Buhur, Ceddu', Cegen Harabı, Ciheşler Tosnuğu, Cubara, Cuma, Çardağtepe, Çeti(y)lilerTarrı(Tar, tarla, tarrı, tarlası demektir), Damlamaca, Daşlıdere, Deveboynu (2 köy),Efkenni (Bucak merkezidir), Faka, Hamra, Harala, Harna, Irfî, Kırmızı, Kızılkuyyu (Kızılkuyu),Kızıl Tar, Körkuyyu, Kubbuk, Kuyyu (Kuyu), Malviren, Mıstah, Miççe (Bkz. Efkenni),Mahallebiye, Sanbar, Sec'a, Sopan (Sapan) Harabesi (arkeolojik sit alanıdır), Sualtı,Şeh (Şehy) İbrahim, Turmu, Üçtepeler (arkeolojik sit alanıdır), Viranşehir. AyrıcaTelafer'in batısında bulunan Sincar'ın güneyinde de Türk köyleri vardır. Bu köylerinen önemlileri arasında Meydankulu, Sibate, Sino ve Tellavi anılabilir.
2. Erbil İli
Musul'dan sonra gelen Erbil ili de, tarihi bir Türk şehridir. Nüfusunun yarıdan fazlasıTürk olan Erbil, Kerkük'ten sonra Türklerin Irak'ta yaşadığı ikinci büyük il sayılır.
3. Kerkük İli
Kerkük ilinin 1975 yılına kadarki idarî taksimatında 4 ilçe vardı. Bunlardan birimerkez ilçe olan Kerkük'tür. Kifri, Tuzhurmatu ve Çemçemal ise diğer üç ilçeninadlarıdır.
Kerkük merkez ilçesine bağlı nahiyeler Karahasan, Şıvan, Altunköprü ve Havice'dir.Kifri'ye bağlı nahiyeler Karatepe, Şirvan ve Bebaz adları ile tanınır. Tuzhurmatu ilçesininiki nahiyesi Tavuk ile Kadir kerem'dir. Çemçemal'ın nahiyeleri ise Ağçalar veSengav'dır.
Yoğun Türk nüfusuna sahip olan Kerkük, Irak Türklerinin kalbi ve kültürmerkezidir.Kerkük'e bağlı nahiye ve köylerin tamamı da Türk nüfusuna sahiptir. Kerkük'ebağlı nahiye ve köylerin belli başlıları şunlardır:
Badava, Beşir, Bılava, Çardağlı, Göktepe, Ilıncak, Karaincir, Kızılyar, Kuştepe,Kümbetler, Leylan, Ömermenden, Tazehurmatu, Tercil, Tirkalan, Tirkeşkan, Tokmaklı,Topzava, Yahyava, Yayçı. (Bunların bir kısmı Bağdat yönetimi tarafından yıkılarak,Türkmen halkı başka yerlere sürülmüştür.)
Tuzhurmatu ilçesinin Tavuk nahiyesi ve yakınındaki İmam Zeynelabidin köyü, halisbirer Türk yerleşme merkezleridir. Tuzhurmatu da, Telafer'den sonra Irak'taki en önemliTürk ilçesi durumundadır. Bu ilçenin sınırları içinde yaşıayan Bayat boyununoturduğu köyler, bölgedeki Türk nüfusunun önemli bir sahasını oluşturur. Bayatboyunun yaşadığı bu köylerin en önemlileri şunlardır: Abbud, Amirli (Emirli),Bastamlı, Biravcılı, Çardağlı, Hasadarlı, Karanaz, Muratlı (Süleymanbeg), Pîrahmetli,Şahseven, Yengice, Zengülü.
Tarihi bir Türk ilçesi olan Kifri'ye bağlı Karatepe de önemli bir Türk nahiyesidir.Çoğu Bayat boyuna mensup olan bölgedeki Türk nüfusu, ayrıca o yörede bulunan köylerdeyaşarlar. Bunların arasında konar-göçer hayatı sürdüren Aştöken, Birefekire, İlancı,Tatran ve Sındıç, ilgi çeken belli başlı Türk köyleridir.
4. Diyale İli
Diyale il sınırları içinde de önemli bir yekûn tutan Türk nüfusu bulunmaktadır.Diyale ilinin idari taksimatında yer alan 5 ilçe vardır. Bunlar Bakuba, Halis,Hanekin,Mendeli ve Şahraban (şimdiki adı Mikdadiye)'dir. Bu beş ilçenin hemen hemenhepsinde Türk nüfusu olarak karşımıza çıkar. Ayrıca bu ilçelere bağlı Türkkasabaları vardır. Bu kasabalar arasında Bakuba'yşa bağlı Kazaniye; Halis'e bağlıMansuriyet Çebel: Hanekin'e bağlı merkez Hanekin, Karağan (Celevla), Kızlarbat(Sadiye), Koratu ve Meydan; Mendili'ye bağlı Kazaniye ve Beledruz; Şahraban (Mikdadiye)ilçesinin aynı adı taşıyan merkez nahiyesi, Türk yerleşimlerinin önemli birermerkezi sayılır. Bu arada bölgede yer alan Bacalan, Bahruz, Deliabbas, İbrahim Semin,Karacıva, Karaulus ve Kenaniye adlı kasabalarda da Türk nüfusu yaşar. Ayrıca elliyeyakın Türk köyünün bölgedeki varlığına da işaret etmek yerinde olur.
|
|
|
 |
|
